Jaki wybrać jodek potasu? Właściwości i przeciwskazania

Jodek potasu, nazywany również solą potasową kwasu jodowodorowego, to nieorganiczny związek chemiczny mający szerokie zastosowanie w medycynie i farmakoterapii – zarówno doraźnej, jak i prewencyjnej. Będąc głównym składnikiem leków minimalizujących ryzyko skażenia radiacyjnego, których nie należy brać bez konsultacji z lekarzem, budzi nie tylko zainteresowanie, ale również wątpliwości. Kto może przyjmować jodek potasu i kiedy? Czy jodek potasu jest szkodliwy? Gdzie kupić jodek potasu? Jaki jodek potasu wybrać?

Jodek potasu, co to jest?

Jodek potasu jest nieorganicznym związkiem chemicznym, który składa się z dwóch pierwiastków znajdujących się w układzie okresowym: K – potasu oraz I – jodu. W swojej surowej formie ma postać bezbarwnych, dobrze rozpuszczalnych w wodzie kryształków, które dzięki możliwości zmiany stanu skupienia mogą przybierać różne formy aplikacji. Występuje naturalnie w organizmie człowieka będąc niezbędnym elementem potrzebnym do jego dobrego funkcjonowania. 

Jodek potasu a promieniowanie

Zastosowany w medycynie jodek potasu jest środkiem blokującym czynność tarczycy i zapobiegającym jej uszkodzeniu wskutek ekspozycji na radioaktywne izotopy jodu. Preparaty z jodkiem potasu przyjęte przez osoby narażone na działanie radioaktywnych pierwiastków, nasycają tarczycę jego nieradioaktywnym odpowiednikiem. Zapobiega on uszkodzeniu organu poprzez blokowanie wchłaniania szkodliwych izotopów nie tylko ze skażonego powietrza, ale również ze spożywanych płynów, dań stałych oraz innych możliwych źródeł promieniowania. 

Jodek potasu – właściwości i zastosowanie

Ze względu na swoje właściwości ochronne, dezynfekcyjne oraz lecznicze, jodek potasu znajduje szerokie zastosowanie nie tylko w medycynie, ale również w kosmetologii oraz gastronomii. Znaleźć go można zarówno w składzie preparatów chroniących gruczoł tarczycy przed szkodliwym promieniowaniem, jak i w ogólnodostępnej jodynie, która jest wykorzystywana do uzdatniania wody, do produkcji niektórych maści przeciwobrzękowych oraz jako środek odkażający w szpitalach i laboratoriach. Jodek potasu występuje również w soli kuchennej, do której jest dodawany podczas procesu jodowania, oraz w popularnych, aptecznych lekach o charakterze wykrztuśnym. 

Warto podkreślić, że jest on związkiem niezbędnym do zachowania homeostazy ludzkiego organizmu: jego niedobory mogą prowadzić do wzrostu masy ciała, nawracającego uczucia zimna, przesuszonej skóry, przewlekłego zmęczenia, zaburzeń koncentracji oraz ogólnego pogorszenia funkcjonowania tarczycy odpowiadającej w dużej mierze za gospodarkę hormonalną człowieka. W takich sytuacjach, po konsultacji lekarskiej, zazwyczaj suplementuje się tabletki z jodkiem potasu, które przywracają pożądany poziom tego związku w organizmie. 

Jaką wybrać postać jodku potasu?

Ze względu na swoją chemiczną plastyczność, jodek potasu może przybierać różne formy – również po obróbce farmakologicznej. Ranking jodku potasu obejmuje takie postaci tej substancji jak: tabletki z jodkiem potasu, maść z jodkiem potasu, krople z jodkiem potasu oraz płyn zawierający wysokie stężenie tej substancji. Chociaż ich właściwości pozostają takie same, skuteczność, intensywność roztworu czy czas działania i wchłaniania się związków leczniczych do organizmu mogą znacząco różnić się w zależności od tego, jaką jego postać zdecydujemy się umieścić na liście aptecznych zakupów. 

Tabletki z jodkiem potasu

Zdecydowanie najbardziej zalecanym źródłem tej substancji ochronnej są tabletki z jodkiem potasu. Zazwyczaj bez problemu można zakupić je w okolicznych aptekach, gdzie sprzedawane są za okazaniem ważnej recepty, która może zostać wystawiona odgórnie przez system – w sytuacji zagrożenia promieniowaniem – lub w przypadku indywidualnych zaleceń medycznych, przez lekarza pierwszego kontaktu. 

Ich ogromną zaletą, która plasuje je na szczycie rankingu jodku potasu, jest wysokie stężenie substancji: nawet 65-100mg w jednej dawce. To sprawia, że tabletki są nie tylko bardziej przyjazne dla portfela, ale również wygodniejsze w użyciu i dystrybucji. Przechowywany w oryginalnym opakowaniu i w odpowiednich warunkach lek może być zdatny do przyjęcia nawet do kilku lat po jego nabyciu. 

Rozpuszczalność jodku potasu

Uniwersalne krople zawierające tę substancję, to po prostu wodny roztwór jodu w jodku potasu. Ich najpowszechniejsza forma wchodzi w skład leku opracowanego już w 1829 roku przez francuskiego medyka Jeana Lugola i to z jego nazwiska wzięła się jej nazwa. Skąd taki zachwyt nad formułą opracowaną przez słynnego lekarza? Rozwiązanie tej zagadki jest jedno: Jod jest niezwykle trudno rozpuszczalny w wodzie. W obecności jodku potasu, solubilizatora, można otrzymać jego pożądane stężenie w roztworze wodnym. To odkrycie zrewolucjonizowało leczenie chorób grzybiczych czy schorzeń limfatycznych w XIX wieku, a także ochroniło wielu ludzi po wybuchu elektrowni atomowej w Czarnobylu

Krople z jodkiem potasu 

W praktyce krople z jodkiem potasu mogą osiągać stężenie kolejno 1%, 2% 5% oraz 12% i w medycynie doraźnej są stosowane wyłącznie do użytku zewnętrznego. Bezpodstawne doustne zażycie tego typu preparatu może doprowadzić nie tylko do zaburzeń żołądkowo-jelitowych czy chorób tarczycy, ale również do różnego rodzaju alergii, gdyż jest on substancją chemicznie nieoczyszczoną. Zdecydowanym minusem jest ich niewielka pojemność – nawet rozcieńczany w wodzie roztwór nie wykazuje dużej wydajności – oraz krótki termin ważności. Chociaż ich spożycia nie można nazwać przyjemnym, świetnie sprawdzają się w domowych warunkach, tworząc barierę ochronną przed szkodliwym, radioaktywnym jodem.

Maść z jodkiem potasu 

Niezaprzeczalną zaletą maści z jodkiem potasu jest możliwość jej zewnętrznego stosowania. Powszechnie uznaje się jednak, że nie zapewnia ona stuprocentowej ochrony w przypadku katastrof natury promieniotwórczej, ponieważ nie może bezpośrednio zabezpieczyć organu, który jest najbardziej narażony na działanie szkodliwych jonów jodu: tarczycy. Dodatkową trudnością, której przysparza jej użytkownikom jest niemożność dobrania adekwatnej dawki produktu – głownie z tego powodu nie zaleca się jej stosowania jako głównego źródła ochrony wśród szczególnie narażonych na szkodliwe promieniowanie dzieci czy osób starszych.

Jodek potasu bez recepty

Środek ten w wysokim stężeniu może być zakupiony tylko za okazaniem ważnej recepty lekarskiej, którą można uzyskać u lekarza pierwszego kontaktu lub po konsultacji z odpowiednimi specjalistami nauk medycznych. Narażanie się na nieuzasadnione działanie jodku potasu może zagrażać naszemu zdrowiu oraz – w konsekwencji – życiu. 

Chociaż krople, maści czy tabletki z jodkiem potasu nie są możliwe do zdobycia bez odpowiednich wskazań wywołanych katastrofą nuklearną bądź indywidualnymi zaleceniami medycznymi, zdarza się że sporą dawkę tej substancji możemy odnaleźć w ogólnodostępnych suplementach diety. Sprzedawane pod postacią tabletek, kapsułek i saszetek suplementy nie mogą być zamiennikiem leku w przypadku zapotrzebowania na jodek potasu, lecz tarczyce chronią przed promieniowaniem radioaktywnym równie skuteczne. Należy podkreślić jednak, że ze względu na niepewne regulacje prawne dotyczące tego rodzaju produktów, przyjmowanie jodku potasu nawet w takiej formie zawsze powinno odbywać się po wcześniejszej konsultacji medycznej i wykluczeniu ewentualnych przeciwwskazań. 

Przechowywanie jodku potasu

Bez względu na to czy decydujemy się na zakup jodku potasu w tabletkach czy w kroplach, aby zachować jego właściwości i nie skrócić terminu przydatności do spożycia, zawsze należy pamiętać o poniższych zaleceniach związanych z jego przechowaniem:

  • jodek potasu należy przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci;
  • temperatura, w której znajduje się lek, nie powinna przekraczać 25ºC;
  • jodek potasu powinno się przechowywać w oryginalnym opakowaniu w celu ochrony przed światłem i wilgocią.

Termin ważności poszczególnych postaci jodku potasu

Ważnym aspektem leku, który ma działanie doraźne, jest jego termin ważności. Ma to szczególne znaczenie, kiedy zaopatrzamy się w jodek potasu w trakcie katastrofy nuklearnej, czy ewentualnego zagrożenia szkodliwym i śmiertelnym promieniowaniem radioaktywnym. 

Ranking jodku potasu jest w tej kwestii jednoznaczny, a jego zwycięzcą są tabletki. Dlaczego? Ich formuła zapewnia im długofalowe utrzymanie ich właściwości, a termin przydatności do zastosowania może przekraczać nawet 5 lat. Ważnym jest jednak upewnienie się, jaką żywotność ma ten konkretny, posiadany przez nas lek – informację taką można odnaleźć na jego opakowaniu. Krople z jodkiem potasu, chociaż ich termin przydatności to około 3-5 lat, są trudniejsze do utrzymania w sterylnych warunkach. Ponadto poszczególni producenci mogą zalecać pozbycie się ich w określonym czasie po otwarciu, co nie ma miejsca w przypadku tabletek umieszczonych osobno na blistrach. 

Warto podkreślić, że przeterminowanych leków nie należy wyrzucać do kanalizacji ani domowych pojemników na odpadki. W każdej aptece można zapytać farmaceutę, w jaki sposób pozbyć się leków, których się już nie używa. Takie postępowanie pomoże chronić zarówno środowisko, jak i ewentualne osoby bądź zwierzęta, które mogłyby wejść z nimi w przypadkowy kontakt.

Dawkowanie jodku potasu

Chociaż wczesne przyjęcie jodku potasu zapewnia bardzo skuteczną ochronę przed promieniowaniem i rozwojem raka tarczycy, nie należy zapominać, że jego nieodpowiednie dawkowanie może być niezwykle niebezpieczne dla zdrowia. W przypadku katastrofy jądrowej jego zażycie zalecane jest jak najszybciej, zwykle w ciągu 2-8 godzin od awarii, a dawki zależą od skali promieniowania, stanu zdrowia, czy wieku pacjentów. 

Jedna tabletka 65 mg jodku potasu zawiera w sobie równowartość 50 mg jodu. Większość dostępnych na rynku produktów zunifikowało jednorazowe podawanie tabletek jodku potasu dla dzieci i dorosłych.do systemu: 

  • dorośli, dzieci powyżej 12 roku życia, kobiety karmiące oraz kobiety w ciąży – 2 tabletki 65mg (100mg jodu)
  • dzieci od 3 do 12 lat – 1 tabletka 65mg (50mg jodu)
  • dzieci od miesiąca do 3 lat – 1/2 tabletki 65mg (25mg jodu)
  • niemowlęta młodsze niż miesiąc i noworodki – 1/4 tabletki 65mg (12,5mg jodu)

W przypadku kropel do rozcieńczania zazwyczaj stosuje się procedurę 5-10 kropel na 200 ml wody, należy jednak mieć na uwadze fakt, że dawkowanie może być również uzależnione od konkretnego rodzaju leku, producenta czy indywidualnego zapotrzebowania ustalonego z lekarzem medycyny. Szczególnie ważnym jest, żeby dawka ta nie była przekraczana przez kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące – to mogłoby bowiem doprowadzić do chorób tarczycy oraz układu oddechowego zarówno u mamy, jak i u noworodka. 

Śmiertelna dawka jodku potasu

Dawka śmiertelna jodku potasu, chociaż zależy od naszych indywidualnych właściwości organizmu z reguły oscyluje w granicach 3-4 gramy. Wiąże się to z uaktywnieniem tarczycy po przyjęciu nadmiernej ilości preparatu, a ten stan – nieleczony czy niezauważony – może prowadzić do zaburzeń pracy serca, jego niewydolności, czy powstawania groźnych dla życia przełomów tarczycowych. Nigdy nie powinno się ustalać przyjmowanej dawki jodku potasu na własną rękę. 

Jodek potasu – przeciwwskazania

Jak każdy związek chemiczny, jodek potasu również może wchodzić w niepożądane reakcje z innymi farmaceutykami, wywoływać alergie czy – jako substancja obca, stawiać układ immunologiczny w stan gotowości. Pierwszym przeciwskazaniem do przyjmowania leku w postaci dowolnej jest uczulenie na sam jodek potasu lub którykolwiek z pozostałych składników wyrobu medycznego.

Zawsze należy podjąć dodatkowe kroki w postaci konsultacji medycznej, jeżeli: 

  • jesteśmy leczeni na choroby tarczycy bądź układu hormonalnego;
  • występuje u nas choroba Dühringa – opryszczkowe zapalenie skóry ;
  • zdiagnozowano nam hipokomplementemię – chorobę powodującą zapalenie naczyń;
  • przechodzimy właśnie przez gruźlicę płuc;
  • stwierdzono u nas zaburzenia czynności nerek.

Jeżeli nie jesteśmy pewni któregokolwiek z tych stanów, a mamy szansę zbadać się przed przyjęciem leku zawierającego jodek potasu, zawsze warto skorzystać z tej sytuacji i wykonać zlecone przez lekarza pierwszego kontaktu badania kontrolne. 

Z czym nie można łączyć jodku potasu?

Jodku potasu nie należy mieszać z niektórymi substancjami chemicznymi oraz ogólnodostępnymi lekami, wśród których znajdują się: 

  • chinidyna lub inhibitory ACE stosowane w leczeniu chorób serca lub nadciśnienia;
  • moczopędne diuretyki;
  • wpływające na funkcjonowanie tarczycy lit oraz amiodaron;
  • substancje natury wykrztuśnej;
  • związki rtęci.

Jodek potasu – szkodliwość

Jodek potasu jest uznawany za substancję wysoko szkodliwą. Powinien być podawany wyłącznie w celu zablokowania tarczycy przed pierwiastkami radioaktywnymi, które mogłyby być przez nią wchłaniane, a są uznawane za rakotwórcze. Należy podkreślić, że nie istnieje coś takiego jak profilaktyczne przyjmowanie jodku potasu – takie zachowanie może prowadzić do poważnego uszkodzenia naszego organizmu. Alergie, choroby układu pokarmowego, uaktywnienie tarczycy czy opuchlizna ślinianek to tylko niektóre schorzenia, którego mogą towarzyszyć jego nieuzasadnionemu spożyciu. 

Jodek potasu a płyn lugola

Płyn Lugola jest roztworem wodnym jodu w jodku potasu, który hamuje wchłanianie substancji radioaktywnych przez gruczoł tarczycy. Został szczególnie rozsławiony w latach 80′ XX wieku po awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu, kiedy to w Polsce została podjęta ogólnokrajowa akcja na rzecz przeciwdziałania skutkom promieniotwórczej, radioaktywnej chmury przechodzącej nad państwem. Lek ten powinien być przyjmowany jedynie jako konsekwencja zaleceń odpowiednich służb sanitarnych bądź medycznych. Należy również podkreślić, że w obecnej sytuacji służby państwowe posiadają zapasy nowocześniejszego i bezpieczniejszego preparatu, niż płyn Lugola – tabletek. Ich zaletą jest łatwe dawkowanie, niewymagająca forma przechowywania oraz większe możliwości łatwej dystrybucji produktu. 

Jeżeli jednak indywidualne zapotrzebowanie lecznicze podparte receptą lekarską bądź sytuacja kryzysową w państwie doprowadziłyby do konieczności zażycia tej substancji, należy wiedzieć, gdzie można kupić jodek potasu. Niezależnie od tego na jaką jego formę się zdecydujemy, leki z jodkiem potasu są dostępne w każdej aptece na receptę.

Najlepszy płyn lugola – ranking 2024

Gdzie kupić jodek potasu bez recepty?

Istnieje możliwość suplementacji jodku potasu, który jest dostępny w mniejszych dawkach w suplementach, z tego względu przygotowaliśmy ranking suplementów z jodkiem potasu. Warto mieć na uwadze fakt, że bezpodstawna panika społeczeństwa doprowadza czasami do tworzenia się braków w magazynach mniejszych punktów farmaceutycznych czy ośrodków medycznych, co tworzy jasne przesłanie: nie powinno się stosować wyrobów medycznych wtedy, kiedy nie jest to konieczne. W ten sposób zadbamy nie tylko o stan naszego portfela, ale również nie narazimy na szkody naszego najcenniejszego zasobu – zdrowia. 

Najlepszy jodek potasu – ranking 2024

Najczęściej zadawane pytania na temat jodku potasu w 2024 roku:

Jaka jest cena jodku potasu?

Ceny jodku potasu wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych i mogą różnić się w zależności od producenta i formy specyfiku, na którą się zdecydujemy. 

Czy jodek potasu jest szkodliwy?

Jodek potasu przyjmowany bezpodstawnie jest substancją wysoko szkodliwą. Może doprowadzić do powstawania schorzeń związanych z alergiami, chorobami tarczycy czy układu pokarmowego. 

Kiedy brać jodek potasu w przypadku promieniowania radioaktywnego?

W przypadku wystąpienia promieniowania radioaktywnego zaleca się jak najszybsze przyjęcie jodku potasu. Średni czas podania waha się od 2 do 8 godzin i w tym zakresie czasu skutecznie zapewnia ochronę przed szkodliwymi substancjami.

Udostepnij:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *